Βαλτική θάλασσα

Μεγάλη εσωτερική θάλασσα (περ. 430.000 τ. χλμ.) της βόρειας Ευρώπης, μεταξύ της φινο-σκανδιναβικής χερσονήσου και της ηπειρωτικής Ευρώπης. Περιβρέχει τις ακτές διάφορων κρατών: της Σουηδίας στα Β, της Φιλανδίας, της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Ρωσίας στα Α, της Πολωνίας και της Γερμανίας στα Ν και της Δανίας στα Δ. Συνδέεται με τη Βόρεια θάλασσα μέσω ενός στενού στο ύψος του ακρωτηρίου Σκάγκεν, που ενώνει τον Κατεγάτη (ευρύ θαλάσσιο βραχίονα μεταξύ Δανίας και Σουηδίας) με τον Σκαγεράκη (μεταξύ Δανίας και Νορβηγίας). Η διώρυγα του Κίελου, που διανοίχτηκε το 1895 στη βάση της Δανικής χερσονήσου, συνδέει επίσης τις δύο θάλασσες. Η Β.Θ. εισχωρεί στην ξηρά με διάφορους κόλπους, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι: στα Β ο Βοθνικός (μεταξύ Φιλανδίας και Σουηδίας), στα Α της Φιλανδίας (μεταξύ Εσθονίας και Φιλανδίας), στα ΝΑ της Ρίγας (μεταξύ Εσθονίας και Λετονίας). Η θάλασσα αυτή είναι διάσπαρτη από νησιά, μεγαλύτερα από τα οποία είναι τα Σγέλαντ, Φιόνια (Φιν), Λόλαντ και Μπόρνχολμ και Φάλστερ (δανικά), Έλαντ και Γκότλαντ (σουηδικά), Ρίγκεν (γερμανικό), Σαρεμαα (εσθονικό) και η συστάδα των νήσων Όλαντ (φιλανδικά). Μεταξύ των νησιών και της στεριάς υπάρχουν διάφοροι θαλάσσιοι βραχίονες μεγάλης σημασίας για τις συγκοινωνίες. Οι μεγαλύτεροι είναι ο Όρεζουν μεταξύ της νήσου Σγέλαντ και της Σουηδίας, ο Μέγας Βέλτης μεταξύ Σγέλαντ και Φιόνια, ο Μικρός Βέλτης μεταξύ Φιόνια και Δανίας. Η Β.θ. δέχεται τα νερά πολλών ποταμών, ιδιαίτερα στα Ν και Α: του Γκλόμα, του Γιέτα, του Όντερ, του Βιστούλα, του Νιέμεν, του Δυτικού Ντβινά, του Νέβα και άλλων· στα Δ των σουηδικών Νταλ, Ίνταλ, Άγκερμαν, Ούμε, Λούλε και Τόρνε. Η συνεχής παροχή της τεράστιας αυτής ποσότητας νερού και η ελάχιστη εξάτμιση, εξαιτίας του ψυχρού κλίματος, διατηρούν σε πολύ χαμηλά επίπεδα την αλμυρότητα, που σε ορισμένα από τα πιο εσωτερικά σημεία των κόλπων της Βοθνίας και της Φιλανδίας, παρουσιάζει κατώτατα όρια 2‰. Η αλμυρότητα μεγαλώνει με την αύξηση του βάθους το οποίο είναι όμως παντού μέτριο (μέσος όρος 65 μ., μέγιστο 463 μ.). Τον χειμώνα, το βορειότερο τμήμα της Β.θ. (πολύ σπάνια ολόκληρη) παγώνει για μερικούς μήνες και αυτό εμποδίζει ή κάνει ιδιαίτερα δύσκολη τη ναυσιπλοΐα. Η στάθμη της θάλασσας, αν και δεν υπόκειται σε σημαντικές παλίρροιες, παρουσιάζει τοπικές ανυψώσεις μέχρι 3 μ. λόγω των καταιγίδων που συχνά προκαλούν οι άνεμοι, ιδιαίτερα κατά μήκος των νότιων ακτών. Στη Β. υπάρχουν διάφορα σημαντικά λιμάνια, όπως η Στοκχόλμη, το Ελσίνκι, η Ρίγα, το Ντάντσιχ, το Στετίνο, το Λίμπεκ και το Κίελο. Η εντατική εκβιομηχάνιση των περιοχών γύρω από τη Β.θ. προκάλεσε σημαντικά προβλήματα ρύπανσης της θάλασσας, τα οποία έγιναν αντιληπτά τη δεκαετία του 1990, όταν άρχισαν και οι προσπάθειες αντιμετώπισης του προβλήματος. Χαρακτηριστικός τύπος της βαλτικής φυλής, που είναι διαδεδομένη στην κεντρική Ευρώπη, μεταξύ των σλαβικών λαών, και κυρίως στις Βαλτικές χώρες (Λετονία, Εσθονία, Λιθουανία), καθώς επίσης στη Λευκορωσία, την Πρωσία και την κεντρική Ρωσία. Άποψη της Στοκχόλμης, στη Βαλτική θάλασσα, η οποία, εξαιτίας της σημασίας που παρουσιάζει για το εμπόριο, υπήρξε θέατρο μακρών αγώνων μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών δυνάμεων, που διεκδίκησαν κατά καιρούς την κυριαρχία της (φωτ. Hamilton). Η Βαλτική θάλασσα εισχωρεί βαθιά στο σκανδιναβικό έδαφος· στη φωτογραφία, ακτή της Ν Σουηδίας (φωτ. Ostman).